ГІСТОРЫЯ ДНЯ
Па версіі Алега Логінава
31 кастрычніка
КУРЛОЎСКІ РАССТРЭЛ
(THE KURLOV MASSACRE)
Карціна Ісаака Давідовіча. «Курлоўскі расстрэл»» (1939).
31 кастрычніка (18 кастрычніка па старым стылі) 1905 года, у Мінску адбылася масавая трагедыя, якую назвалі Курлоўскім расстрэлам.
17 кастрычніка 1905 года Мікалай II падпісаў маніфест, у якім абвясціў ўвядзенне ў Расіі свабоды слова, сходаў і друку, сумлення, саюзаў і недатыкальнасці асобы. На наступны дзень натхнёныя гэтай падзеяй людзі сабраліся ў Мінску ў раёне вакзала Лібава-Роменскай чыгункі.
Гэты Маніфест быў сюрпрызам для ўсіх, пішуць, што нават міністр унутраных спраў не быў папярэдне дасведчаны аб яго змесце. Практычна ўся Імперыя даведалася аб ім пасля яго апублікавання ў газетах. Пры гэтым ніхто не разумеў, як на практыцы ўжываць абвешчаныя ў ім дэкларацыі. Напрыклад, свабода сходаў прадугледжвала законнасць вулічных мітынгаў, а свабода слова – крытыку ўлады.
Дэманстрацыя перад домам мінскага губернатара Курлава, кастрычнік 1905г. Цяперашняя плошча Свабоды.
31 кастрычніка (18 кастрычніка па старым стылі) 1905 год, узрадаваўшыся дазволу на мірныя сходы, мінчане сабраліся каля дома губернатара Паўла Курлова і адправілі да яго дэлегацыю з заклікам вызваліць палітычных зняволеных, якія знаходзяцца пад адміністрацыйным арыштам. Пры абвешчанай свабодзе сходаў яны аказваліся накшталт як нявіннымі. Кажуць, што Курлоў некаторы час сумняваўся, але ўрэшце пагадзіўся.
Дэманстрацыя з патрабаваннем вызваліць палітычных зняволеных, 31 кастрычніка
Радасныя пратэстоўцы рушылі да турэмнага замка, адкуль былі неадкладна вызваленыя некалькі чалавек. Усе яны былі арыштаваныя за ўдзел у папярэдніх акцыях пратэсту.
Але на гэтым народныя ўрачыстасці не скончыліся. Да 16 гадзін на плошчы перад вакзалам сабралася каля 20 тыс.чалавек. На ўзвышшы, дзе выступалі прамоўцы як сімвал свабоды стаяла Ружа Шабад з чырвоным сцягам. Вызваленыя палітычныя адміністрацыйна арыштаваныя кланяліся натоўпе і дзякавалі за вызваленне. Іх віталі крыкамі»ура».
Каб разагнаць мітынг, жандарскі палкоўнік Вільдэман-Клопман са згоды Курлова распарадзіўся адкрыць стральбу па яго ўдзельнікам. Ахвярамі сталі каля 100 чалавек, каля 300 чалавек былі параненыя.
Міхась Філіповіч. «Курлоўскі расстрэл»
Пазней, знаходзячыся ўжо за мяжой пасля Кастрычніцкай рэвалюцыі, Курлоў апраўдваўся ў сваіх мемуарах: «прамоўцы пачалі прамаўляць супрацьпраўныя прамовы, дазваляючы сабе абразлівыя для гасудара імператара выразы. Хтосьці вырваў з рук начальніка варты шашку і начапіў на яе чырвоны сцяг, а натоўп стаў адымаць у нерухома стаяў варты стрэльбы. Гэтага салдаты не стрывалі і без каманды адкрылі ружэйны агонь, да якога далучыліся пачуў стрэлы сваіх таварышаў стаялі на мосце і дамбе часткі варты. Такі бязладнай стральбой тлумачыцца значная колькасць чалавечых ахвяр забітымі і параненымі»»
Сярод іншых была забітая эсэрка Ружа Шабад, якая стаяла з чырвоным сцягам. Паліцыя працягнула расправу над людзьмі, якія спрабавалі схавацца на бліжэйшых вуліцах. Усяго загінуў 51 чалавек, яшчэ больш атрымалі раненні. Дадзеныя медыцынскай камісіі паказалі, што большасць забітых атрымалі кулі ў спіну або патыліцу.
Мінская арганізацыя РСДРП звярнулася да ўладаў горада з заклікам, у якім патрабавала: неадкладна адхіліць ад пасады і аддаць пад суд губернатара Курлова і іншых асоб, вінаватых у расстрэле, распусціць паліцыю, выдаліць з горада казакоў, забяспечыць сем’і ахвяр за кошт дзяржавы і адміністрацыі горада, узброеным сілам не ўмешвацца ў сходы грамадзян. Мінскі кааліцыйны савет у знак пратэсту стварыў усеагульную стачку, якая працягвалася да 24 кастрычніка (6 лістапада) 1905.
Казачы патруль перад вітрынамі крамаў, Менск, кастрычнік 1905 года.
Абурэнне жорсткай расправай над удзельнікамі мітынгу ў Мінску было настолькі вялікае, што ўлады вымушаны былі адклікаць Курлова ў Пецярбург і пачаць афіцыйнае расследаванне. Курлаў не прызнаў сваёй віны ў падзеях 18 (31) кастрычніка 1905 і пераклаў яе на ваеннае камандаванне.
Павел Курлаў
Ваеннае камандаванне, наадварот, абвінаваціла Курлова ў неадэкватных дзеяннях, у тым ліку ў парушэнне правілаў аб прыцягненні войскаў для садзейнічання грамадзянскім уладам, у бяздзейнасці ўлады і да загаду страляць у натоўп, калі з яе боку ўзброенай пагрозы не было. Аднак па выніках расследавання кіраўнічым Сенатам ніхто за расстрэл гараджан пакарання не панёс.
Удалося дакладна ўстанавіць прозвішчы толькі 51 забітага-целы многіх забітых паліцыя таемна вывезла за горад і пахавала невядома дзе. Частка загінулых 18 кастрычніка людзей былі забітыя таемнымі паліцэйскімі агентамі па шляху дадому.
У цяперашні час памяць аб Курлоўскім расстрэле захоўвае мемарыяльны знак на станцыі метро ў цэнтры Мінска»Плошча Леніна».
* Выкарыстаны тэксты з Вікіпедыі і іншых інтэрнэт-рэсурсаў.
* Перакладзена з дапамогай электроннага слоўніка. Арыгінал тэксту на рускай мове і многае іншае на крымінальную тэму можна выбраць на галоўнай старонцы сайта — http://crimerecords.info/
