CİNAYƏT İŞİ İLƏ BAĞLI BAYRAMLAR
Oleq Loginova görə.
20 Yanvar-Azərbaycanda Ümumxalq hüzn günüdür
(DAY OF NATIONAL MOURNING IN AZERBAIJAN)
SSRİ kommunist rəhbərliyinin balta siyasəti ilə yaradılan başqa bir yaddaqalan gün.
20 Yanvar 1990-cı ildə SSRİ-nin digər bölgələrindən gələn, sayı 20 mindən çox olan qoşunlar Bakıya daxil oldu. Azərbaycan SSR Ali Sovetinin hadisələrinin araşdırılması Komissiyasının təsdiqinə görə, bu aksiya «qəsdən cəza tədbiri kimi planlaşdırılmış və kinayəli şəkildə həyata keçirilmiş və Azərbaycanda və Sovet İttifaqının digər respublikalarında müstəqillik uğrunda hərəkatların qorxudulmasında əyani dərs vermək məqsədi daşıyırdı».
Qorxutma aksiyasının nəticəsi 170 ölü, 400-ə yaxın yaralı mülki şəxs oldu. Sovet hərbçiləri arasında da qurbanlar var idi. Bir tərəfdən qoşunların Bakıya gətirilməsi yaxşı məqsəd daşıyırdı – iki həftə orada tüğyan edən bu şəhərdə erməni talanlarını dayandırmaq. Və SSRİ prezidenti Mixail Qorbaçovun imzaladığı SSRİ Ali Sovetinin Rəyasət Heyətinin qərarı ilə rəsmiləşdirildi. Bakını SSRİ müdafiə naziri Yazovun, SSRİ DİN və KQB qoşunlarının, habelə Sovet Ordusunun və Hərbi Dəniz Donanmasının nizami hissələrinin komandanlığı altında ağır hərbi texnika, helikopterlər və hərbi gəmilərdən istifadə etməklə ələ keçiriblər.
Güc aksiyasının nəticəsi isə SSRİ-nin Azərbaycanı itirməsi oldu. Ruslar isə müdaxilə edənlərin simvolu oldu. O vaxtdan bəri 20 Yanvar Azərbaycanda Ümumxalq Hüzn Günü kimi qeyd olunur. Bu gün minlərlə insan həmin faciəli hadisələrin qurbanlarının dəfn olunduğu Şəhidlər Xiyabanını ziyarət edir, onlara ehtiramlarını bildirir, məzarlarına gül-çiçək gətirir. «Qara Yanvar» hadisələrinin xatirəsinə Bakı Metropoliteninin «11-ci Qırmızı Ordu» adlı stansiyasının adı «20 Yanvar»olaraq dəyişdirilib.
Qırmızı Ordunun hərəkətləri Bakıda erməni talanlarını kölgədə qoysa nə etməli. Stanislav Govoruxin bu hadisələr haqqında belə bir eskiz yazdı:
«19-cu ildən 20-ci ilə keçən gecə Qoşunlar şəhərə girdi. Ancaq Sovet Ordusu Sovet şəhərinə girdi … işğalçıların ordusu kimi: gecənin örtüyü altında, tanklarda və zirehli maşınlarda, yolunu atəş və qılıncla təmizləyir. Hərbi komendantın məlumatına görə, həmin gecə döyüş sursatının istehlakı 60 min patrondur. Sumqayıt yolunda tank sütunu, minik avtomobili keçərək yolun kənarında dayanmışdı, orada Elmlər Akademiyasından üç alim, üç professor, onlardan biri qadın idi. Birdən tank sütundan çıxdı, metal parçaları ilə daşladı, bütün sərnişinləri əzərək maşını köçürdü. Sütun dayanmadı — «şəhərdə əkilən düşməni»dağıtmaq üçün getdi.
Ancaq Sovet Ordusu bir daha siyasətçilər tərəfindən quruldu. Əfqanıstanda olduğu kimi, Sovet qoşunları da yerli rəhbərliyin tələbi ilə Azərbaycana gətirildi. Bu halda, Azərbaycan partiya Hakimiyyətinin xahişi ilə. Dinc sakinlərdən başqa, o vaxt Azərbaycanda sovet ordusunun 21 əsgəri həlak olmuşdu. Onlara heç bir xatirə ucaldılmayıb, onlar qəhrəman deyil, işğalçı sayılırlar.
Qırmızı Ordunun özü də faşizmin şanlı və əfsanəvi qalibindən Azərbaycanda repressiv maşının təcəssümünə çevrilib. «Qara Yanvar» hadisələrinin xatirəsinə Bakı Metropoliteninin «11-ci Qırmızı Ordu» adlı stansiyasının adı «20 Yanvar»olaraq dəyişdirilib. Bakının Yasamal rayonu ərazisində XI Qırmızı Ordunun şərəfinə abidə 20 Yanvar 1990 — cı il hadisələrindən sonra sökülərək yerində «Qara Yanvar»qurbanlarının bir hissəsinə ucaldılıb.
* Vikipediya və digər internet resurslarından istifadə olunmuş mətnlər.
* Elektron lüğətdən istifadə edərək tərcümə edilmişdir. Rus dilində orijinal mətn və cinayət mövzusunda daha çox şey saytın əsas səhifəsində seçilə bilər — http://crimerecords.info/
